Lica smrti : konceptualizacija groba i smrti u klasičnom folkloru i folkloru NOB–a

Delić, Lidija (2021) Lica smrti : konceptualizacija groba i smrti u klasičnom folkloru i folkloru NOB–a. Književna istorija, 53 (174). pp. 187-206. ISSN 0350-6428

Text lica smrti.pdf - Published Version Available under License Creative Commons Attribution Non-commercial No Derivatives. Download (591kB)

Abstract

Grob u gori arhetipski je motiv, prisutan na širokom slovenskom arealu u različitim žanrovima (bajka, usmena epika, balada i dr.). Motiv ukorenjen u fundamentalne matrice mišljenja i osnovni model prostora (vertikala; gora / šuma) imao je istovremeno svoj istorijski lik, što je, nesumnjivo, bio faktor njegovog upornog opstajanja i vitalnosti u svim slojevima tradicije: na sličan način osmišljava se hajdučki grob u klasičnoj deseteračkoj epici, grob italijanskog partizana u „kultnoj“ pesmi O Bella ciao i u lirskim varijantama iz NOB-a. Potonji sloj pevanja pratio je u velikom delu korpusa i koncept umiranja s radošću i prkosom, osobene glorifikacije smrti koja (bezimenog) pojedinca žrtvuje kolektivnom dobru. Iako ni starijim epskim slojevima nije strana smrt „za ideju“ („Za krst časni i vjeru rišćansku“), u pesmama o NOB-u pomeren je ideološki fokus (s vere na državu i Partiju) i, mnogo intenzivnije nego u klasičnoj epici – na kult vođe. Novina u pevanju o NOB-u jesu, međutim, stradanja velikih razmera bez mogućnosti otpora, zločini van boja, masovne smrti i grobnice nevinih (deca, starci, žene), strani klasičnom pevanju o epskim sukobima (ratovima), što je u velikoj meri preosmislilo i odnos prema smrti. U pevanju o jamama i logorima smrt je dobila novi lik, a grob novu formu.

Actions (login required)

View Item