Filmovi Živojina Pavlovića: Homo erectus + Homo eroticus = Homo abominadus

Todorović, Predrag (2022) Filmovi Živojina Pavlovića: Homo erectus + Homo eroticus = Homo abominadus. In: Umetnost Živojina Pavlovića : priče, svetovi, mediji : zbornik radova. Posebna izdanja (7). Institut za književnost i umetnost, Beograd, pp. 101-117. ISBN 978-86-7095-292-8

Text Umetnost Zivojina Pavlovica ZA REVIZIJU (1).pdf - Published Version Available under License Creative Commons Attribution Non-commercial No Derivatives. Download (125kB)

Abstract

Naš rad bavi se nekolikim filmovima (Povratak, Buđenje pacova, Kad budem mrtav i beo) jednog od rodonačelnika „crnog talasa“ u bivšoj Jugoslaviji, Živojina Pavlovića. Reditelj petnaest filmova, pisac trideset dve knjige raznovrsnih žanrova, slikar, Pavlović je posle smrti skrajnut i gotovo zaboravljen. Njegovi filmovi su prepoznatljivi kako po izrazu, tako i po tematici koju obrađuje. Uglavnom su to socijalne drame, sa glavnim likovima neprilagođenim društvu u kome žive i društvenim prilikama koje vladaju — filmovi sa izrazito kritičkim stavom. Autor je najviše filmova koji su bili zabranjeni u nekadašnjoj Jugoslaviji. Nakon filma Zaseda (1969) bio je žestoko kritikovan od strane zvaničnih vlasti, tako da je jedno vreme bio u mogućnosti da radi jedino u Sloveniji. Likovi Pavlovićevih filmova, marginalci, gubitnici, neprilagođeni u „vrlom novom svetu” socijalizma po meri njegovih tvoraca – vladara-tiranina – u seksu traže utehu, u alkoholu zaborav, u zločinu spasenje od stvarnosti. Povodeći se za mračnim nagonima, mržnjom, osvetom, rušilaštvom, valjajući se u blatu nimalo prijatne, surove stvarnosti, svakako su morali biti trn u oku novim vlastima. Njegov Džimi Barka (p)ostao je prototip antijunaka – čoveka bez moralnih dilema, vođenog isključivo (životinjskim) nagonima – čoveka-gubitnika. Čovek kakvom nije smelo biti mesta u socijalističkoj utopiji. Kriminalci, secikese, prostitutke, ubice, siledžije, kafanske pevačice, porno glumice i glumci, panoptikum suviše tamnih tonova koji kao da su proistekli iz poratnog američkog ili francuskog film noira, predstavljali su antipod superherojskim likovima partizanskih visokobudžetnih filmova – kakve je režim želeo. Nije slučajno Pavlović jednu od svojih poznatijih knjiga zapisa naslovio O odvratnom. Odvratnost koju ponekad njegovi likovi, a pre svega njihova (ne)dela, izazivaju u gledaocu, način je Pavlovićevog provokativnog pristupa čoveku, njegovog (ne)biranja sredstava da nam prikaže tamnu stranu ljudskosti, u svoj njenoj gnusobi. Taj i takav Pavlović, filmski stvaralac, ostavio nam je u amanet svoj poseban svet ili podsvet, koji i danas izaziva i iritira svojom gotovo hirurškom tačnošću prikazivanja čoveka u svim njegovim negativnim stanjima.

Actions (login required)

View Item